Mục lục
- 1 Pascal là gì
- 2 Đặc điểm của Pascal
- 3 Tính chất cơ bản của ngôn ngữ Pascal
- 4 Các biến thể của ngôn ngữ lập trình Pascal được chấp nhận hiện nay
- 5 Ưu nhược điểm của ngôn ngữ lập trình Pascal
- 6 Các phần tử cơ bản xuất hiện trong giáo trình Pascal toàn tập
- 7 Học Pascal ra làm gì?
- 8 Các dạng bài tập phổ biến trong giáo trình Pascal toàn tập dành cho học sinh
- 9 Kết luận
Ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường THCS, các bạn học sinh đã có cơ hội tiếp xúc với ngôn ngữ lập trình pascal. Thế nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về ngôn ngữ này. Bài viết dưới đây, ihoc.vn đã tổng hợp chi tiết các nguồn kiến thức với mục đích có thể tạo ra một giáo trình pascal toàn tập cơ bản. Giúp mọi người có thể tìm hiểu cụ thể hơn ngôn ngữ này. Cũng như qua đó sẽ hiểu hơn lý do vì sao ngôn ngữ này được Bộ Giáo Dục lựa chọn để đưa vào chương trình phổ thông.
Pascal là gì
Pascal là ngôn ngữ lập trình máy tính cấp cao theo dạng mệnh lệnh và thủ tục. Được chính Niklaus Wirth, giáo sư điện toán trường đại học Kỹ thuật Zurich (Thụy sĩ) thiết kế và công bố vào năm 1971. Trong đó Pascal là ngôn ngữ lập trình đặc biệt thích hợp với kiểu lập trình cấu trúc và cấu trúc dữ liệu, được đặt theo tên của nhà toán học, triết gia và nhà vật lý người Pháp Blaise Pascal.
Đặc điểm của Pascal
Lúc đầu mục đích của Wirth thiết kế Pascal với mục đích giảng dạy lập trình, bởi ngôn ngữ này có các đặc điểm
- Ngữ pháp và ngữ nghĩa đơn giản, có tính logic.
- Cấu trúc của chương trình rõ ràng, dễ hiểu.
- Dễ sửa chữa, cải tiến.
Trên thực tế Pascal không phải là ngôn ngữ độc lập hoàn toàn mà được phát triển từ ngôn ngữ ALGOL 60. Tuy nhiên đề xuất táo bạo này của Nicholas Wirth này lúc bấy giờ không nhận được bất kỳ sự đồng thuận nào. Ông đã tiếp tục nghiên cứu và lựa chọn hướng đi khác biệt hoàn toàn so với định hướng ban đầu. Khi thay vào việc dựa theo nền tảng ngôn ngữ máy tính có sẵn. Ông đã phát triển ngôn ngữ lập trình Pascal độc lập vào năm 1970.
Là ngôn ngữ lập trình phát triển độc lập, Pascal phần nào đã khắc phục được những hạn chế của các ngôn ngữ lập trình ra đời trước đó. Rất nhanh sau đó, Pascal thành công mạnh mẽ với những bước tiến vững chắc. Cho đến hôm nay, Pascal vẫn là một trong những ngôn ngữ lập trình cấp cao có sự ảnh hưởng với quá trình phát triển kỹ thuật khoa học máy tính của thế giới. Điều này cũng đã lý giải phần nào nguyên nhân vì sao ngôn ngữ này được Bộ Giáo Dục lựa chọn để đưa vào chương trình giảng dạy giáo trình pascal toàn tập cho các cấp phổ thông cho học sinh
Tính chất cơ bản của ngôn ngữ Pascal
Theo giáo trình Pascal toàn tập được giảng dạy hiện nay đã đưa ra những nhận định tương đối hoàn chỉnh về những tính chất cơ bản của ngôn ngữ này.
Pascal là một ngôn ngữ có định kiểu rõ ràng
Mọi biến (variable) và hằng (const) của kiểu dữ liệu nào sẽ chỉ được gán các giá trị của đúng kiểu dữ liệu đó. Nguyên lý của ngôn ngữ này không cho phép tự do đem gán cho các giá trị của kiểu dữ liệu khác.
Việc định kiểu một cách chặt chẽ như vậy đã khiến cho người lập trình luôn phải có các biểu thức tương thích với nhau về kiểu dữ liệu.
Pascal là ngôn ngữ theo hướng cấu trúc.
Dữ liệu được cấu trúc hóa từ dữ liệu đơn giản hoặc có cấu trúc đơn giản giúp người lập trình có thể xây dựng các dữ liệu có cấu trúc phức tạp hơn.
Mệnh lệnh được cấu trúc hóa từ các lệnh chuẩn đã có. Người lập trình sẽ nhóm chúng lại với nhau và đặt giữa hai từ khóa Begin và End. Để khiến chúng trở thành một ngôn ngữ phức tạp hơn gọi là lệnh hợp thành hay lệnh ghép.
Chương trình được cấu trúc hóa theo hình thức tổ chức một chương trình sẽ được chia thành các chương trình con theo hình cây phân cấp. Mỗi chương trình con nhằm giải quyết một nhiệm vụ xác định cụ thể. Việc này sẽ giúp các lập trình viên có thể giải quyết từng phần một, từng khối một. Cũng như có thể cho nhiều người tham gia lập trình, mỗi người phụ trách một đến một vài khối cấu trúc của dự án.
Các biến thể của ngôn ngữ lập trình Pascal được chấp nhận hiện nay
Trong quá trình phát triển, Pascal tỏ ra hơn hẳn các ngôn ngữ cấp cao khác khi đã phát huy được ưu điểm của mình. Pascal vì vậy mà đã trở thành ngôn ngữ mạnh được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Hiện nay, Pascal đã được các công ty và tổ chức chuyên về máy tính phát triển thêm trên nền tảng trình biên dịch Pascal chuẩn. Để tạo ra các chương trình dịch ngôn ngữ Pascal với nhiều phần thêm bớt khác nhau. Có thể kể đến các chương trình như sau
- TURBO PASCAL của hãng Borland (Mỹ).
- QUICK PASCAL của hãng Microsoft.
- UCSD PASCAL (University of California at San Diego).
- ANSI PASCAL (American National Standard Institut).
Trong đó, Turbo Pascal từ việc sở hữu nhiều ưu điểm nhất. Đã nhanh chóng được xem như là một trong những ngôn ngữ lập trình cấp cao phổ biến nhất trên thế giới hiện nay. Được đưa vào giảng dạy theo giáo trình pascal toàn tập cho lĩnh vực lập trình chuyên nghiệp.
Ưu nhược điểm của ngôn ngữ lập trình Pascal
Ưu điểm ngôn ngữ lập trình Pascal
- Là ngôn ngữ lập trình có cấu trúc nên rất dễ dàng phân tích, nghiên cứu và học tập.
- Có khả năng tạo ra những chương trình hiệu quả, rõ ràng và tương đối an toàn.
- Ngôn ngữ Pascal có thể biên dịch thành các ngôn ngữ lập trình khác nhau.
- Có thể sử dụng Pascal trên nhiều nền tảng cũng như hệ thống máy tính khác nhau thông qua thao tác biên dịch và chuyển đổi.
- Hỗ trợ định hướng đối tượng OOP – object oriented programming
Nhược điểm ngôn ngữ lập trình Pascal
- Có thể chuyển đổi không rõ ràng những đối tượng trong một tập hợp phức tạp có tính liên quan mật thiết với nhau.
- Dễ dàng bị tấn công vì cấu trúc tương đối đơn giản và độ lặp lại cao, vì vậy nên chỉ với một điều chỉnh nhỏ cũng có khả năng ảnh hưởng đến cả tập hợp.
- Khả năng kiểm soát chỉ dừng lại ở mức trung bình.
Các phần tử cơ bản xuất hiện trong giáo trình Pascal toàn tập
Bộ kí tự của ngôn ngữ Pascal
- Các chữ cái : 26 chữ hoa (A, B, C, …, Z) và 26 chữ thường (a, b, c, …, z).
- Các chữ số thập phân : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.
- Các dấu toán học thông dụng : + – * / = < > ( ).
- Dấu gạch nối _ (khác với dấu trừ)
- Các ký hiệu đặc biệt : . , ; ! ? : ‘ ” { } [ ] % @ & # $ ^.
Từ khóa (key word)
Là một số từ cho sẵn với ngữ nghĩa đã được xác định và tuân theo cấu trúc nhất định. Người lập trình không được đặt tên mới (tên biến, tên hằng, tên thủ tục, …) trùng với một trong các từ khoá.
- Từ khóa chung : Program, Begin, End, Procedure, Function …
- Từ khóa với lệnh khai báo : Const, Var, Type, Array, String, Record …
- Từ khóa với lệnh lựa chọn : If … Then … Else, Case … Of
- Từ khóa với lệnh lặp : For … To … Do, While … Do
- Từ khóa điều khiển : With, Goto, Exit
- Từ khoá toán tử : And, Or, Not, In, Div, Mod
Tên
Là dãy ký tự được tạo thành từ các chữ cái, chữ số và dấu nối(_). Được dùng để đặt tên cho các đại lượng trong chương trình như tên hằng, tên kiểu dữ liệu, tên biến, tên mảng, tên hàm, tên chương trình, …
- Ký tự đầu tiên của tên không được bắt đầu là chữ số.
- Chiều dài của tên tối đa là 127 ký tự.
- Tên không được phép trùng với từ khoá.
Tên chuẩn
- Tên hằng chuẩn thường sẽ gồm FALSE, TRUE, MAXINT, …
- Tên kiểu chuẩn bao gồm BOOLEAN, CHAR, INTEGER, WORD, REAL, BYTE, …
- Tên hàm chuẩn sẽ thường là ABS, ARCTAN, CHR, COS, SIN, EXP, LN, SQR, SQRT, …
- Tên thủ tục chuẩn gồm READ, READLN, WRITE, WRITELN, …
Học Pascal ra làm gì?
Pascal là ngôn ngữ lập trình cơ bản trong hệ thống ngôn ngữ lập trình máy tính nói chung. Dù rằng ở thời điểm hiện tại, Pascal đã không còn giữ được “ánh hào quang” của mình. Khi không còn là ngôn ngữ lập trình thông dụng. Thế nhưng, có sự am hiểu về Pascal sẽ giúp bạn định hướng tốt để trở thành một lập trình viên chuyên nghiệp sau này. Đây cũng là một trong những lý do quan trọng giúp ngôn ngữ này vẫn xuất hiện trong chương trình giảng dạy tin học phổ thông với bộ giáo trình Pascal toàn tập. Cung cấp toàn diện khối lượng kiến thức cho học sinh.
Để phát triển khả năng thăng tiến trong ngành công nghệ thông tin hiện nay, các bạn nên học thêm một số ngôn ngữ ngôn ngữ lập trình khác như Python; C; C++; Java; JavaScript;… Khi đã có sự thông thạo hệ thống ngôn ngữ lập trình đa dạng, bạn có thể tích lũy kinh nghiệm và dễ dàng tìm kiếm công việc với mức lương hấp dẫn. Ở những vị trí việc làm như giảng viên công nghệ thông tin, lập trình viên, kỹ sư công nghệ thông tin,…
Các dạng bài tập phổ biến trong giáo trình Pascal toàn tập dành cho học sinh
Bài 1: Loại vòng lặp nào không sử dụng được trong Pascal
A/ while … do
B/ forEach
C/ for … to … do
D/ repeat
Bài 2: Danh hiệu nào sau đây dùng không được
A/ end
B/ em
C/ Until
D/ DenKhi
Bài 3: Trong Pascal, nếu dùng dấu nháy bao chuỗi cho câu sau thì có đúng không.
“Toi rat thich hoc ngon ngu PASCAL”
Bài 4: Viết chương trình giải phương trình bậc 2
Đáp án
Program GIAI_PHUONG_TRINH_BAC_HAI; Uses crt; Var a, b, c, d, x, x1, x2:real; Begin Write (‘Nhap he so a=’);readln (a); Write (‘Nhap he so b=’);readln (b); Write (‘Nhap he so c=’);readln (c); If a = 0 then If b = 0 then If c = 0 then Writeln (‘Phuong trinh co vo so nghiem’); Else Writeln (‘Phuong trinh vo nghiem’); Else Writeln (‘Phuong trinh co mot nghiem: x=’, -c / b: 4: 2); Else Begin d:= b * b -4 * a *c; If d = 0 then Writeln (‘Phuong trinh co nghiem kep: x=’, -b / (2 * a): 4: 2); Else If d < 0 then Writeln (‘Phuong trinh vo nghiem’); Else Begin x1:= (-b + sqrt (d)) / (2 *a); x2:= (-b – sqrt (d)) / (2 * a); Write (‘Phuong trinh co hai nghiem: ‘); Writeln (‘x1=’, x1: 4: 2, ‘ va x2=’, x2: 4:2); End;End;Readln;End. |
Kết luận
Hy vọng với những chia sẻ trong bài viết này, đã có thể cung cấp cho các bạn một giáo trình pascal toàn tập cơ bản. Qua đó có thể giúp các bạn trả lời câu hỏi “Pascal là gì” cũng như hiểu rõ hơn về một trong những ngôn ngữ lập trình máy tính phổ biến trên thế giới hiện nay. Đừng quên chia sẻ bài viết cũng như theo dõi ihoc.vn để không bỏ lỡ những kiến thức bổ ích tiếp theo.
Tải giáo trình tại đây: Giáo trình Pascal
22/04/2024
Bài viết mới
