Cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống – Soạn bài theo chương trình Ngữ Văn 9

Cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống là dạng bài quan trọng trong môn ngữ văn lớp 9. Để làm tốt dạng bài này học sinh cần hiểu rõ khái niệm thể loại nghị luận xã hội là gì. Từ đó biết cách “bàn bạc” để trình bày ý kiến, quan điểm về sự việc, hiện tượng đó.

Trong bài viết sau ihoc.vn sẽ hướng dẫn cụ thể và chi tiết các bước soạn bài cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống với 5 điểm cần lưu ý. Theo dõi bài viết cùng chúng tôi nhé!

Văn nghị luận là gì

Nghị luận là thể loại văn học quan trọng trong chương trình Ngữ Văn lớp 9. Đây là dạng đề thường xuyên xuất hiện trong hầu hết các đề thi môn văn ở mọi cấp độ.

Văn nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống

Nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống hay còn được biết đến là một dạng bài thuộc thể loại văn nghị luận xã hội.

Đây là dạng văn thể hiện quan điểm, ý kiến của người viết về một sự việc, hiện tượng xảy ra trong thực tiễn cuộc sống. Đó có thể là hiện tượng tốt hoặc xấu, hay một sự việc đáng khen hoặc đáng chê, đáng biểu dương hoặc đáng tránh. Sự việc, hiện tượng xã hội được nói đến sẽ gợi ra một vấn đề đáng để suy nghĩ, bàn luận.

Thông thường, nội dung chủ đề được lấy ý tưởng xuất phát từ các vấn đề “nội cộm” của xã hội, nhận được nhiều sự quan tâm, bàn luận của công chúng độc giả. Thậm chí, sẽ có những vấn đề tạo ra sự tranh cãi, suy luận nhiều chiều.

• Hiện tượng xã hội có tác động tích cực đến suy nghĩ (tiếp sức mùa thi, hiến máu nhân đạo, một câu chuyện đẹp…)
• Vấn đề xã hội có tác động tiêu cực (nghị luận xã hội về bạo lưc học đường, tai nạn giao thông, tham nhũng…).
• Nghị luận về một mẩu tin tức báo chí (hình thức cho một đoạn trích, mẩu tin trên báo…), đây cũng chính là nguồn khởi phát chủ đề nghị luận xã hội phổ biến hơn cả.

Yêu cầu cần có trong cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống

Để bài viết nghị luận về một sự việc hiện tượng đạt được tính thuyết phục cao với người đọc và thể hiện rõ quan điểm của người viết. Sẽ cần phải đáp ứng được 2 yêu cầu sau

Nội dung

Người viết cần nêu rõ được hiện tượng, sự việc đang cần bàn luận. Trong đó, phải nắm chắc và hiểu rõ mặt đúng, mặt sai, mặt lợi, mặt hại của vấn đề. Cũng như nguyên nhân xuất hiện vấn đề. Từ đó thể hiện rõ chính kiến, quan điểm, thái độ với hiện tượng, sự việc đó.

Hình thức

Tương tự như cách làm bài văn lập luận chứng minh, bài văn dạng nghị luận này cũng cần được xây dựng theo bố cục chặt chẽ, rõ ý. Với lập luận rõ ràng, các luận điểm chính xác, luận cứ dẫn chứng nghị luận xã hội tiêu biểu đủ sức thuyết phục.

Người viết có thể tìm đến các dẫn chứng được trích dẫn từ báo chí, đọc tin tức, theo dõi đời sống hằng ngày. Ngoài ra, câu văn được viết ra cần có sự sống động và chuẩn mực để tăng thêm sức hấp dẫn cho bài viết nhưng không đánh mất đi tính nghị luận, khoa học của thể loại văn học nghị luận xã hội.

Soạn bài cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống theo Ngữ văn lớp 9

Khác với cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học, khi chỉ đề cập đến tác phẩm, tác giả. Để viết tốt dạng đề bài nghị luận xã hội nói chung, học sinh cần rèn luyện 2 kỹ năng quan trọng là chứng minh và giải thích. Dạng đề này thường ít bị chi phối bởi yếu tố cảm xúc dạt dào. Mà thay vào đó, sự cô đọng, rõ ràng, rành mạch mới là những yếu tố cần thiết cần đề cao.

Cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống không hề khó như nhiều người vẫn nghĩ. Thậm chí các bạn hoàn toàn có thể đạt được điểm cao với dạng đề này. Điều quan trọng là các bạn cần thuần thục các bước theo đúng quy trình. Cũng như lựa chọn văn phong ấn tượng, phù hợp để diễn đạt.

Trong phần này, ihoc.vn hướng dẫn chi tiết 5 bước làm bài văn nghị luận dạng này. Hãy theo dõi phần tiếp theo của bài viết nhé.

Tìm hiểu và giải thích nghĩa trong sự việc, hiện tượng

Tìm và giải thích ý nghĩa của những từ khóa chính trong đề bài đưa ra. Được xem là bước đầu tiên quan trọng nhất đối với cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống.

Người viết cần đọc thật kỹ đề bài để biết được đề đang yêu cầu bàn luận về vấn đề gì trong cuộc sống. Tuy nhiên, không phải sự việc nào cũng cần giải thích. Khi đó là những khái niệm phổ biến mà bất kỳ ai cũng biết đến như vấn đề an toàn giao thông, nói tục, chửi thề,hút thuốc lá,…

Nêu hiện trạng sự việc, hiện tượng

Người viết cần dựa vào thực tế đời sống để trả lời được các câu hỏi

• Sự việc, hiện tượng này xuất hiện ở đâu
• Sự việc, hiện tượng xuất hiện vào thời gian nào
• Sự việc, hiện tượng diễn ra ở quy mô nào
• Đối tượng của sự việc hiện tượng là ai
• Mức độ ảnh hưởng của sự việc, hiện tượng với xã hội ra sao

Lý giải nguyên nhân sự việc, hiện tượng đời sống

Bất cứ một vấn đề nào đó trong xã hội diễn ra đều có thể xuất phát từ những nguyên nhân chủ quan hoặc khách quan. Đó có thể là những tác động khách quan dẫn đến sự việc, hiện tượng đó (pháp luật, xã hội,…). Thế nhưng cũng có những vấn đề được xuất pháp bởi nhận thức chủ quan, ý thức, thói quen của một hay một bộ phận người.

Nhiệm vụ của người viết lúc này chính là tìm hiểu đa chiều, đi sâu vấn đề để lý giải nguyên nhân xảy ra. Có như vậy, chúng ta mới có thể đánh giá một cách khách quan và chính xác vấn đề. Cũng như đưa ra được những nhận định về tác động của vấn đề đến xã hội một cách thuyết phục.

Đánh giá hậu quả (hoặc kết quả) của sự việc, hiện tượng

Dù sự việc, hiện tượng xảy ra theo hướng tích cực hay tiêu cực thì cũng đều dẫn đến một kết quả hay hậu quả tương ứng.

Với những vấn đề tích cực, đem đến những tác động tốt cho xã hội. Chúng ta cần khuyến khích nhân rộng, làm gương. Ngược lại, với những vấn đề tiêu cực, tác động xấu đến xã hội. Chúng ta cần tỏ rõ thái độ lên án.

Thông qua việc nhấn mạnh đến khía cạnh đạo đức khi đ. Để từ đó có thể nâng cao được ý thức của mọi người, góp phần loại bỏ những vấn đề xấu ra khỏi xã hội. Bởi dòng văn nghị luận đã từ lâu được nhìn nhận là một trong những hình thức đấu tranh hiệu quả. Khi tác động tích cực vào mặt lý tưởng, nhận thức của con người. Đây cũng là triết lý ra đời của nền Báo Chí Cách Mạng Việt Nam chúng ta.

Đưa ra giải pháp sau sự việc, hiện tượng đời sống

Người viết cần dựa vào kết quả xảy ra để đưa ra giải pháp hợp lý. Bởi dù với bất cứ vấn đề nào, là tích cực hay tiêu cực thì cũng đều sẽ có những giải pháp thích hợp đi kèm. Đó sẽ là sự khuyến khích, cổ vũ, khích lệ và phát triển những sự việc, hiện tượng tốt, có tác động tích cực đối với cuộc sống. Song song với đó, với những sự việc đưa đến hậu quả xấu cho xã hội. Chắc chắn phải có phương án ngăn chặn kịp thời.

Cấu trúc bài làm Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Mở bài

• Giới thiệu sự việc hiện tượng đời sống cần nghị luận

Thân bài

• Khái niệm và bản chất của sự việc, hiện tượng
• Mô tả được hiện tượng, sự việc
• Nêu thực trạng và nguyên nhân khách quan hoặc chủ quan của hiện tượng bàn luận bằng các thao tác phân tích, chứng minh
• Nêu tác dụng, ý nghĩa (với hiện tượng tích cực) và tác hại, hậu quả (với các hiện tượng tiêu cực)
• Giải pháp phát huy hiện tượng tích cực hoặc biện pháp khắc phục hiện tượng tiêu cực.

Kết bài

• Bày tỏ ý kiến của bản thân về hiện tượng xã hội vừa nghị luận
• Rút ra bài học về nhận thức, hành động cho bản thân

Soạn bài cách làm bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

Đề bài

Viết bài văn ngắn khoảng 600 từ trình bày suy nghĩ của anh/chị về ý kiến sau

“Trong thế gian này chúng ta xót xa không chỉ vì lời nói và hành động của những kẻ xấu mà còn là sự im lặng đáng sợ của những người tốt” (M.L.King)

Phân tích đề

• Nội dung: bàn luận về sự đau đớn, thất vọng do lời nói và hành động của người xấu không đáng sợ bằng việc những người tốt không có bất cứ phản ứng gì trước những việc làm của kẻ xấu. Khẳng định mức độ nghiêm trọng của bệnh cô cảm trong một bộ phận có thể vô tình khiến nhiều người đánh mất niềm tin vào cuộc sống và tình yêu thương con người, những giá trị tốt đẹp
• Thao tác lập luận: giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận.
• Phạm vi tư liệu: đời sống xã hội.

Lập dàn ý

Mở bài

• Giới thiệu hiện tượng cần bàn luận
• Niềm đau đớn, thất vọng do lời nói và hành động của kẻ xấu không lớn bằng việc những người tốt không có bất cứ phản ứng gì trước những việc làm của kẻ xấu
• Giải thích về căn bệnh cô cảm.

Thân bài

Nêu bản chất của hiện tượng – giải thích hiện tượng

• Cuộc sống là sự tổng hòa của nhiều mối quan hệ xã hội nên luôn luôn tồn tại hai loại người: xấu và tốt. Vì vậy chúng ta sẽ phải luôn thường xuyên chứng kiến và thấy đau lòng vì hàng ngày, hàng giờ vẫn có những nhiều đáng tiếc xảy ra, chà đạp lên các giá trị tốt đẹp
• Sự im lặng của người tốt là sự im lặng đáng sợ nhất, bởi đó là phản ứng bất bình thường của con người , là biểu hiện rõ nhất của căn bệnh vô cảm, đang từng ngày len lỏi và xâm nhập sâu vào đời sống xã hội và nhận thức của con người
• Khẳng định đây là lời cảnh báo nghiêm khắc về sự băng hoại các giá trị đạo đức trong xã hội hiện nay. Ý kiến này khẳng định: sự đau đớn, thất vọng do lời nói và hành động của kẻ xấu không đáng sợ bằng việc những người tốt không có bất cứ phản ứng gì trước những việc làm của kẻ xấu.

Bàn luận thực trạng, nguyên nhân của hiện tượng bằng các thao tác phân tích, chứng minh

Thực trạng

• Hiện tượng khá phổ biến trong đời sống xã hội, dẫn chứng lời nói, hành động của những kẻ xấu thông qua các tư liệu có thật trong cuộc sống, báo chí, tin tức
• Sự im lặng, thờ ơ đáng bị lên án chê trách của con người, biểu hiện của bệnh vô cảm

Nguyên nhân của hiện tượng

• Những kẻ xấu, những kẻ kém đạo đức làm nhiều việc trái với chuẩn mực đạo đức xã hội để vụ lợi cho bản thân, không nghĩ đến người khác, không quan tâm tới tập thể. Dẫn chứng để minh họa
• Trước những bất công, vô lí, điều xấu xa đang xảy ra hay ngay cả khi đứng trước nỗi đau của người khác…  Bệnh vô cảm đã khiến nhiều người thờ ơ, không có phản ứng gì. Bởi vì họ đã không dám lên tiếng, không dám đấu tranh để cho cuộc sống này tốt đẹp hơn.
• Tại sao họ im lặng? Vì họ thấy bất lực, cô độc, mất niềm tin…

Hậu quả của hiện tượng

• Lời nói, hành động của kẻ xấu, sự thờ ơ vô cảm của những người tốt đã khiến cho xã hội trở nên bất ổn. Từ đó đã làm con người mất hết niềm tin vào những điều tốt đẹp. Dẫn chứng minh họa

Giải pháp khắc phục

• Nâng cao nhận thức ở giới trẻ: nhà trường, gia đình và Đoàn thanh niên cần thường xuyên tổ chức các buổi gặp gỡ tuyên truyền, giáo dục thanh niên về lối sống đẹp
• Cần phê phán quyết liệt và nghiêm khắc nhắc nhở những cá nhân có hành vi xấu cũng như bộ phận những người vô cảm, thờ ơ trước cái xấu

Kết bài

• Khẳng định tầm quan trọng của việc nhận thức rõ những việc làm tốt – xấu xung quanh cuộc sống của mình. Cũng như giá trị của thái độ, phản ứng không làm ngơ trước cái xấu, cái ác
• Kiên quyết lên án lối sống thờ ơ, vô cảm của một số cá nhân. Thấy rõ sự cần thiết phải tích cực trau dồi nhân cách, bồi đắp những giá trị đạo đức, văn hóa.
• Ủng hộ việc làm của những người tốt, có ý thức bảo vệ người khác để xã hội ngày một tốt đẹp hơn.

Kết luận

Hy vọng với những hướng dẫn chi tiết về cách làm bài bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống từ bài viết này. Sẽ giúp các bạn học sinh thành công khi chinh phục dạng đề văn này với những điểm số thật cao.

Các bạn hãy nên thường xuyên đọc sách, báo chí. Bởi đây là hai nguồn thông tin cực kỳ hữu ích với các bài văn nghị luận xã hội nói chung. Đừng quên chia sẻ bài viết cũng như theo dõi ihoc.vn để không bỏ lỡ những kiến thức bổ ích tiếp theo.